İran’ın füze ve drone teknolojisi savaşın seyrini değiştirdi

Giriş: 19.06.2025 15:16 Güncelleme: 19.06.2025 15:18

ABONE OL

İsrail'in 13 Haziran'da başlattığı "Yükselen Aslan" saldırısı ve İran'ın "Gerçek Vaat" ismini verdiği misilleme saldırısıyla başlayan savaş yedinci gününde sürüyor.

İlk şoku atlatan İran drone ve balistik füzelerle İsrail'in çok güvendiği Demir Kubbe'yi Delik Kubbe'ye çevirdi. Bu İsrail'e atılan füzeler Tel Aviv'i derinden sarstı ve büyük bir yıkıma yol açtı.

Peki İran hangi füzeleri kullanıyor? İran füze teknolojisini nasıl geliştirdi? İsrail'e hangi füzeler gönderildi? Tüm dünyanın merak ettiği gelişmeleri A Haber Spikeri Merve Tepe'nin sunduğu Ajans'a katılan uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Cihan Günyel değerlendirdi.

Ekran görüntüsü / A Haber

ÖN CEPHE HATTI KURDU

Dr. Cihan Günyel: İran'ın aslında savunma ve saldırı stratejisinde yani askeri stratejisinde iki faktör ön plana çıktı. Özellikle Orta Doğu politikası açısından değerlendirdiğimizde öncelikle bir Direniş Ekseni veyahut da ön cephe hattı kurmuştu. Neydi burası? Irak'ta örneğin Haşdi Şabi vekil güçleri üzerinden, Suriye'de Esed rejimi zamanı yine burada kendi vekil güçlerini yerleştirmişti. Yine Hizbullah da burada yer alıyordu. Diğer açıdan Lübnan'da Hizbullah. En önemli hatta vekil gücü ve çok güvendiği gücüydü Hizbullah'tı. Yine Yemen'de baktığımızda Husiler üzerinden aslında güvenlik doktrinini ön alanda karşılama üzerine kurmuştu.

Ekran görüntüsü / A Haber

AMBARGO VE FÜZE TEKNOLOJİLERİ

Kendi öz savunması için İran yıllarca füze geliştirme teknolojisi veyahut da İHA/SİHA teknolojileri üzerinde yoğunlaştı. Tabii burada etkenlerden birisi de ambargoya maruz kalmış olmasıydı. Bundan kaynaklı olarak da daha çok savaş uçağı noktasında da aslında bir önceki Şah döneminden kalan F-4 modeli uçakları kullanıyor. Fakat tabii onların da yedek parçaları ve günümüz teknolojisini düşündüğümüzde artık geri kalmış teknolojiler olduğunu düşünürsek füze teknolojilerinde ön plana çıktı.

Ekran görüntüsü / A Haber

NÜKLEER BAŞLIK TAŞIMA KAPASİTESİ VAR

Şimdi burada iki tane faktör var. Bunlardan bir tanesi seyir füzeleri, bir tanesi de balistik füzeler. İsrail'in de bugün Amerika ile beraber tedirgin eden noktalardan birisi sadece nükleer silaha sahip olması değil. Aslında balistik füzelere de sahip oluyor olması. Çünkü balistik füzelerin Nükleer başlık taşıma özellikleri var. Ve bundan kaynaklı olarak da aslında diğer açıdan da bir kırmızı çizgi yaratıyor. İsrail'in kendince saldırganlığına bahane buldu.

Ekran görüntüsü / A Haber

KISA VE ORTA MENZİLLİ FÜZELER

İran yıllar içerisinde bu füzeleri geliştirdi. Baktığımızda kısa, orta, uzun menzilli oluyor. Bir iki çeşit en azından dersek seyir füzeleri ve balistik füzeleri. İşte kısa menzilli füzelerine baktığımızda Şahap-1 var veyahut da örneğin Şahap-2 var. Daha orta menzilli diyebileceğimiz Kıyam-1 veyahut da örneğin Zülfikar 700 kilometre gidebiliyor.

Ekran görüntüsü / A Haber

İLK KEZ HİPERSONİK FÜZE ATTI

Gelişkin olanlarından uzun menzilli diyebileceklerimiz de var. Mesela Sicil 2 bin kilometre, Fettah 1 bin 400 kilometre. Fettah'ın da kendi içinde Fettah 1, Fettah 2, Fettah 3 çeşitlendirmeleri var. Tabii onun dışında yine örneğin yine kısa menzillide. Onun dışında yine çok uzun menzilli olan Sümar mesela seyir füzesi var. Ama dün ilk kez dikkat ederseniz bir yeni hipersonik füzesini denedi ve onu attı. İran aynı zamanda şu an belki bunlar bilinenleri.

Ekran görüntüsü / A Haber

ŞOK KOZLARINI KULLANIYOR

Bunun dışında da şöyle bir de bilinmeyenleri var. İran'da doğal olarak kendi savaş stresinde gücünü tam olarak göstermeme veyahut da kendi teknolojilerini işte böyle harp sırasında veyahut da çatışma sırasında kullanacak, düşmanı şoke edecek, elinde koz olarak da tutuyor. Fakat füzeler üzerinden şöyle bir durum yapabiliriz; vekil güçler ve füzeler aslında merkezden uzakta bir ön cephe yaratma ve düşmanın saldırılarını bence ön tarafta İran'a gelmeden karşılama stratejisiydi.

Ekran görüntüsü / A Haber

ÖN CEPHENİN ÇÖKMESİ VE FÜZE ATIŞLARI

Fakat buradaki ayaklardan birinin biraz bence çöktüğünü görüyoruz. O Lübnan'da Hizbullah'ın etkisiz hale gelmesidir. Suriye'de bir devrim oldu ve yeni yönetim geldi. Esad gidince burada vekil güçleri kalmadı. Irak'ta Haşdi Şabi var fakat Irak'ta aynı zamanda Amerika'nın etkisini de unutmamak gerekiyor. Böyle olunca ön cephesi dağıldı. Şu an için elinde füzelerle yani hem seyir füzeleri hem de balistik füzelerle kendi savunmasını yapıyor. İran füzeler üzerinden aslında İsrail'i hedef alarak orada İsrail'in saldırı ve savunma kapasitelerini, sadece hava savunma sistemleri değil önemli merkezlerini de etkisiz hale getiriyor.

Ekran görüntüsü / A Haber

AMBARGOYA RAĞMEN FÜZELER NASIL ÜRETİLDİ?

1979'dan beri bir İran İslam Devrimi'ni gerçekleştiren rejim bu kadar ambargoya rağmen bu kadar üst düzey füzelerin olması aslında demek ki İran'ın da kendi teknolojisinin olduğunu ve destek aldığını da gösteriyor.

Bakın dikkat edilirse İsrail'in saldırdığı kişilere sadece komuta kademesine saldırmadı. Mesela nükleer bilimcilere saldırdı. Bunun dışında üniversitelere saldırıyor. Neden? Çünkü buralarda yetişen insanlar tabii ki de bu teknolojilerin üzerine olan mühendislik çalışmalarını yapıyor ve bu mühendislik çalışmalarında da kendi savunma sanayilerine katkıda bulunuyor.

Ekran görüntüsü / A Haber

DRONE TEKNOLOJİSİNDE YÜKSELME

Tabii bir de stratejiyi nasıl belirlediğiniz de önemli. Mesela drone teknolojisinde de çok artık seviye yükseltmiş bir biz bir İran görüyoruz ki Ukrayna'da bugün kullanılan Rusya'nın kullandığı ve hatta savaşta başarı kazanmasına şu an üstünlük sağlamasına netice olan o aslında kamikaze dronelar da yine İran'ın teknolojide yükseldiğini gösteriyor.

Ekran görüntüsü / A Haber

ORTA DOĞU'DA BAŞKA GÜÇ İSTEMİYORLAR

İran ambargo nedeniyle günümüzün savaş teknolojisini füze veyahut da drone üzerinden tasarlayabilmiş. Tabii dediğim gibi buradaki en önemli noktalardan birisi teknolojinin ilerlemesinde balistik füze üretiyor olması ki balistik füze ve nükleer başlık taşıma durumunu göz önüne aldığımızda işte İsrail'in ve Amerika'nın Orta Doğu'da başka bir caydırıcı güç olmaması noktasında da bugün bu saldırganlığını maalesef görüyoruz.