İçme suyu belediyelere enerji olacak

Nagehan KALSIN

TOB ETÜ HİDRO, TÜ­BİTAK AKMAN VE İZSU iş birliğinde ha­yata geçirilen “İZSU Kontey­ner Tipi HES Projesi”nde iç­me suyunun şehir şebekesi­ne dağıtımından önce enerji kırıcı vana ile kırılarak iç­me suyunun enerjisi elektrik enerjisine dönüştürülecek. Projede bugüne kadar kulla­nılmayan enerji potansiyeli değerlendirilecek bu sayede şehir şebeke suyu enerjisi ye­rel yönetimlerin enerji mali­yetlerini düşürülecek.

TOBB ETÜ Rektörü Prof. Dr. Yusuf Sarınay üniversitenin Tekno­loji Merkezi’nde yaptığı açık­lamada, içme suyu hattında bulunan atıl enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürdüğünü belirterek , “Yüksek verimli­likle çalışan modüler ve taşı­nabilir özelliklere sahip, yerli tasarım ve üretimle geliştiril­miş bir sistem bu projeyle ha­yata geçirilmiştir. Kolay mon­taj ve demontaj yapılabilen ve insansız çalışabilen bu kon­teyner tipi mikro HES , düşük kurulum ve işletme maliyet­leriyle ile belediyelerin ener­ji ihtiyaçlarına ve yeşil dönü­şüm hedeflerine kapı açmak­tadır” ifadelerini kullandı.

Kamu ve özel sektör ile iş birliği

TOBB ETÜ Rektörü Prof. Dr. Yusuf Sarınay, Kamu ve özel sektör ile başta Ar-Ge fa­aliyetleri olmak üzere pek çok alanda iş birliği yaptıklarını dile getirerek , “Bu iş birlik­lerinin önemli bir bölümü, şu anda içinde bulunduğumuz, 100’den fazla araştırma labo­ratuvarı ile tasarım stüdyo­sunu barındıran TOBB ETÜ Teknoloji Merkezi’nde bulu­nuyoruz. TOBB ETÜ Su Tür­bini Tasarım ve Test Merke­zi de bu merkezimizde yer almaktadır. Ayrıca dünya ge­nelinde sadece 15 ülkenin sa­hip olduğu kuantum bilgisa­yar teknolojisi de Türkiye’de ilk kez TOBB ETÜ Kuantum Teknolojileri Araştırma La­boratuvarı bünyesinde yürü­tülen çalışmalar öncülüğünde QuanT bilgisayar da bu bina­da hayata geçirildi” ifadeleri­ni kullandı.

Tasarımdan üretime hizmet

TOBB ETÜ Su Türbini Ta­sarımı ve Test Merkezi’nin, ülkemizin hidroelektrik ener­ji sektöründeki gelişimi­ne önemli katkılar sağlamak amacıyla 2013 yılında Kalkın­ma Bakanlığı’nın da desteği ve TOBB’un, Türk iş dünyasının desteği ile hayata geçirildiğini belirten Sarınay, “Su türbin­lerinin tasarımından üreti­mine, kalite kontrol süreçle­rinden uluslararası standart­larda model türbin testlerine kadar geniş bir yelpazede bu merkezimiz ülkemize hizmet vermektedir” dedi.

İlk ünite 2025 yılında devreye alınacak

Prof. Dr. Sarınay, konuş­masını şöyle sürdürdü: “Ül­kemizin hidroelektrik ener­jide yerli ve milli teknolojile­re geçiş hedefi doğrultusunda TÜBİTAK Marmara Araştır­ma Merkezi ile iş birliği için­de üretilen MİLHES Proje­si, Türkiye’nin ilk yerli tür­bin yenileme çalışması olan Kepez Hidroelektrik Santra­li’ni başarıyla devreye almış­tır.

Kepez Hidroelektrik sant­rali yüksek verimli yenilenen teknolojisi ile 2019 yılından günümüze kadar Antalya ve çevresinin elektrik enerjisi­ni üretmektedir. Bunun ar­dından, Ankara’nın Nallıhan bölgesinde bulunan Sarıyar Barajı ve HES için yenileme projesi başlatılmış. 160 MW kurulu gücüyle Sarıyar Hid­roelektrik Santrali’nin reha­bilitasyonu da yine TÜBİTAK Marmara Araştırma Merke­zi ve üniversitemiz birlikte yürütmekte. 2025 yılında ilk ünitenin devreye alınması he­deflenmektedir.”

Konteyner tipi özel tasa­rım, su hattına entegre edile­rek hem basınç regülasyonu sağlamakta hem de 535 kilo­vat gücü ile 7 gün 24 saat iç­me suyundan enerji ürete­bilmekte. Sistemin, kurulum maliyetine karşılık yıllık ge­liri ile iki yıldan daha kısa bir sürede maliyetini karşılaması bekleniyor. Sistem, insansız çalışabilme yeteneği ve yüz­de 91,7 verim oranıyla yüksek performans ve minimum iş­letme maliyeti ile belediyele­rin sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşüm projelerine de katkı sunacak.

25 seneye kadar üretime devam edecek

İZSU Konteyner Tipi HES Projesi ‘nin Şehirdeki su akışından ve gece gündüz olmasına göre proje 2-3 yılda kendini amorti ederek 20- 25 sene boyunca üretime devam edebildiği aktarıldı. Belediyelerden çok fazla talep olduğu belirtilen projenin İstanbul’da 1500 tane talep olduğu ve şu andaki kadroyla altı ayda bir tane üretildiği ancak kadro genişletilmesi durumunda yılda en az 12-13 tane üretebileceği bilgisi verildi.

“Nümerik kontrol tezgahlarıyla donatılmış bir merkezdir”

Merkezin, üniversite-sanayi iş birliği konusunda örnek teşkil ettiğini kaydeden Prof. Dr. Sarınay, “Bilgisayar Destekli Tasarım Laboratuvarı, Türbin İmalat Laboratuvarı ve Su Türbini Model Test Birimi olmak üzere üç ana bileşenden oluşmaktadır. Model Test Düzeneği, sahip olduğu 2.5 MW kurulu gücü ile dünyanın en büyük kurulu güce sahip test düzeneğidir. Bu test altyapısı sayesinde merkezimiz, yalnızca Türkiye’de değil, uluslararası alanda da yaptığı araştırma geliştirme faaliyetleri ile ön plana çıkmaktadır. Yenilikçi teknolojileri kullanarak modern bilgisayar destekli nümerik kontrol tezgahlarıyla donatılmış bir merkezdir” diye konuştu.