Gıdaya ‘ev’ yasağı geliyor

Mehmet Hanifi GÜLEL

Gıda etiketlerinde hak­sız rekabetin önüne geçmek için yeni dü­zenlemeler getirildi. Buna gö­re süt ve süt ürünlerinde ‘köy’, ‘ev’, ‘geleneksel’, ‘çiftlik’, ‘%100’ gibi tüketicinin yanıl­tılmasına sebep olan ifade­ler yasaklandı.

Gıda ve Kont­rol Genel Müdürlüğü’nün 27 Kasım’da yayımladığı yeni yö­netmenlik kılavuzunda temel görüş alanında gıdanın adı ve net miktarı dışında ürün ti­pine göre bulunması gerekli bilgilerde önemli revizyonlar yapıldığını kaydeden Karma Grup Regülasyon ve Operas­yon Direktörü Didem Altun­taş, getirilen yeni hükümle­re uygun olmayan ürünler 31 Aralık 2026 yılına kadar piya­sada bulundurulmayacağını söyledi.

Burada amacın tüke­ticilerin yanıltılmasının önü­ne geçmek ve ilk bakışta ürü­nün ne olduğunu anlamasını sağlamak olduğunu belirten Altuntaş, yanı sıra firmaların markalarında da köy ürünü al­gısı yaratması engellendi bil­dirdi.

Tüketicilerin etiketleri daha kolay okuması hedefleniyor

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdür­lüğü Türk Gıda Kodeksi Gı­da Etiketleme ve Tüketicile­ri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu’nun birçok gıda ürü­nün etiketlenmede ifade kul­lanımını kısıtladığına vurgu yapan Didem Altuntaş, yapı­lan değişiklikle tüketicilerin gıda etiketlerini daha kolay okuması ve anlayabilmesinin hedeflendiğini iletti.

Böylece tüketicilerin yanıltıcı görsel, isim ve ifadelerin kullanımı engellendiği için doğru bilgi­ye ulaşabileceklerini, alım ka­rarını verirken karşılaştırma yapmaları kolay olacak ve sağ­lıklarını korumak için daha bi­linçli seçim yapabileceklerini ifade eden Altuntaş, “Örneğin ürün ışınlanmış ise; ışınlan­mış gıda ve radura işareti zo­runlu oldu.

Olması gereken bi­leşenin yerine ikame bileşen var ise (Örnek kıyma yerine soya ile üretilen soyalı mantı); ikame bileşenin ürün adında yüzde 75 puntosu büyütülmüş olarak yer alacak. Tüketici­nin bu ve benzeri detaylara gö­re ürüne alım kararını verdi­ği göz önünde bulundurduğu­muzda bu bilgilerin ön yüzde yer alması tüketicinin kolay­ca ve bilinçli seçim yapmasını sağlayacak” dedi.

“Tüketici ürünü ilk gördü­ğü anda; çikolata diye kokolin, tereyağ diye margarin, don­durma diye yenilebilir süt­lü buz, kıymalı mantı diye so­yalı mantı almayacak” diyen Altuntaş, “Geçişle ilgili veri­len sürenin uzun olmadığını söyleyebiliriz. Elde kalan am­balajların çöpe giderek israf edilmemesi içinde bu süre dü­şünülmüş ve aslında üreticiye destek olunmaya çalışılmış.

Ayrıca daha önceki mevzu­at değişikliklerinde görmeye alışkın olduğumuz ‘raf ömrü sonuna kadar piyasada bulu­nabilir’ gibi bir ibare geçiş hü­kümlerinde yer almadığı için uyum için verilen tarih, uygun olmayan etiketleri piyasada göreceğimiz son tarih olacak” diye konuştu.

Daha önce çiftlik ve köy gi­bi markalar ürün ismi ile bir­leştirilmeden kullanılabildi­ğine değinen Altuntaş ayrıca yurtiçinde üretilen ürünlerin etiketinde ithal, ithal ürün­lerde ise yurtiçinde üretilmiş gibi algı oluşturacak marka, ifade ve görsellerde yer veri­lemeyeceğini aktardı.

Bura­da amacın tüketiciye yanıltıcı bilgi verilmesinin önüne geç­mek olduğuna dikkat çeken Altuntaş “Tüm değişiklikler düşünüldüğünde haksız reka­betin önüne geçecek tedbirle­rin alındığını, daha güvenilir, şeffaf ve anlaşılır bir etiketle­me yapılacağını söyleyebili­riz. Etkili ve sık denetimler­le getirilen değişiklikleri za­manında ve olması gerektiği gibi uygulamayanlar için yap­tırımların caydırıcı olması da önemli” ifadelerini kullandı.

“Gıda sanayiinin tamamı değişikliklerden etkilenecek”

Yeni kılavuzun henüz ya­yınlanmamış olan “gıda katkı maddeleri kılavuzu” gibi bazı düzenlemelere de atıfta bulu­nulduğunu söyleyen Altuntaş, şu ifadeleri kullandı: “Böyle olunca örneğin ‘koruyucu içer­mez’ ya da ‘doğal renklendirici içerir’ gibi ifadeleri kullanmak isteyen firmalar yayımlanacak kılavuzu görmeden bu bilgile­ri etiketlerine yansıtamaya­cak.

Ürün grubuna ait özel dü­zenlemeler, zorunlu bilgilerin yanında özellikle isteğe bağlı eklenecek bilgilerin etiketteki varlığı, içerikte kullanılan ba­zı hammaddeler nedeniyle eti­kette yer alması gerekecek ek bilgiler ve temel görüş alanın­da birden çok düzenlemenin olması nedeniyle çoğu ambalaj yada etikette değişiklik olacak. Örneğin tamamen aromalı bir üründe gerçek ürün görselinin kullanılamayacak olması di­rekt tasarımın değişmesi anla­mına gelecek. Sonuç olarak; gı­da sanayiinin tamamı değişik­liklerden etkilenecek.”

Soya ve badem sütü ifadesi kullanılmayacak

Soya, yulaf, badem, fındık kul­lanılarak üretilen içeceklerin üzerinde “süt” ibaresinin yasak­landığını ve “içecek” ifadesinin kullanılacağını paylaşan Didem Altuntaş, “Türk Gıda Kodeksi İçme Sütleri Tebliğinde süt tanı­mı ‘inek, koyun, keçi ve manda sütü’ için yapılmış. Bitkisel kay­naklar kullanılarak üretilen bu tarz ürünlerde ise süt tanımı ya­pılması tüketicileri yanıltıcı ola­rak değer­lendiriliyor. Tür­kiye de yeni olan yada var olan firmalar ürün adlarını mevzuatın izin verdiği şekilde değiştirip, etiketlerini güncelle­yecekleridir. Bu tarz ürünlerde yaygın bir kullanım olduğu dü­şünüldüğünde, firmalar için bu isimlendirmeden vazgeçerek yeni bir tanıtım oluşturmak zor­lu bir yolculuk olacak” dedi.