“Fiyatını TMO belirliyor fındık ucuza satılmıyor”

Recep ERÇİN

Türkiye bu yılın ilk 11 ayında 289 bin 39 ton fındık ihraç etti. Bu sa­yede 2 milyar 353 milyon dolar gelir elde edildi. Fındık ihraca­tındaki artış geçen yılın aynı dö­nemine göre değer bazında yüz­de 44,9 olarak hesaplandı. Son 12 aylık ihracat 2,6 milyar do­lara yaklaştı..

Bu hızla giderse yılsonunda ihracatın 3 milyar dolar geçmesi bekleniyor. Top­rak Mahsulleri Ofisi (TMO), 2024/2025 dönemi kabuklu fındık alım fiyatını Levant kali­te için kilogramı 130 TL, Gire­sun kalite için ise 132 TL olarak belirledi. Sakarya Ticaret Bora­sı verilerine göre, iç fındık (ka­buksuz) tüccar satış fiyatı orta­lama 236 TL’den gidiyor.

Fiyat 3 dolardan 4 dolara yükseldi

İstanbul Fındık ve Mamulle­ri İhracatçıları Birliği (İFMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Mu­zaffer Taviloğlu, ihracat veri­lerinin de gösterdiği üzere fın­dığın ucuza satıldığı iddiaları­nın doğru olmadığını söyledi.

Kabuklu fındığın satış fiyatı­nın yaklaşık 3,7-4 dolar civarın­da olduğunu belirten Taviloğlu, küresel rekoltesi bir milyon ton ve üzerinde olan kabuklu yiye­cekler yani “nut”lar özelinde ba­kıldığında fiyatının kajunun 3,5 dolar, cevizin kilo 3,05 dolar, ba­demin 2,6 dolar, Türkiye’de An­tep fıstığı olarak bilinen pista­chionun fiyatının da 3,85 dolar olduğu bilgilerini paylaştı.

Dün­yada fındık fiyatını TMO’nun belirlediğini söyleyen Tavi­loğlu, Hamburg borsasında fi­yatın belirlenmediğini vurgu­ladı. İtalya’da birkaç sezondur rekoltenin düşük kalması ve TMO’nun fiyatları 3 dolarlar­dan 4 dolar seviyelerine çekme­si sayesinde ihracatın da döviz bazında hızlı arttığını kaydeden Taviloğlu, miktar bazında bu se­zon ih­racat tutarı­nın 320 bin tonu bulacağını ifade etti.

Hint tatlılarına Türk fındığı

Taviloğlu, fiyatların geri gel­memesi için yeni pazar arayı­şında olduklarını dile getirdi. Bu kapsamda Hindistan pazarı­nı önceliklendirdiklerini anla­tan Taviloğlu, “Fındık, Çin’den ziyade Hindistan pazarı için daha uygun. Çok geniş bir tatlı kültürleri var ve bunlar şerbetli tatlılar. Fındık da sade kuruye­miş olarak tüketim yerine tatlı­larda daha iyi performans veri­yor. Hindistan 400 bin ton ka­jun, 300 bin ton badem, 180 bin ton ceviz, 120 bin ton Antep fıs­tığı, 700 ton da fındık tüketiyor.

Böyle bakınca fındıkta en az 50 kat potansiyel var” diye konuş­tu. Amerikalıların da fındık üre­timini artırdığını belirten Tavi­loğlu, ABD’de fındık piyasasına hakim olan şirketi ikna ederek Hint pazarına girmeye ikna et­tiklerini aktardı.

“Onlar pazar­lama faaliyeti ile önü açıyorlar” diyen Taviloğlu, fındığı kim pa­zarlarsa pazarlasın hakim üre­tici olan Türkiye’ye fayda sağla­dığını not etti ve ekledi:

“Zorlanacağımıza pazarı bü­yütelim diyerek Amerikalıyı ikna ettik. Amerikan hüküme­ti ihracatçılarına şirket başına 300 bin dolar hibe veriyor. Dün­yada hangi ülke üretirse üretsin fındığın fiyatı Türk fiyatına gö­re belirleniyor. Piyasayı TMO belirliyor. Şili de üretimde açık ara ikinci oldu.”

“Fındık bahçelerini devlet toplulaştırabilir”

Karadeniz’in Batı bölgelerinde fındık verimi yüksek. Düz arazi olduğu için makineli tarım yapılabiliyor. Fakat Karadeniz’in orta ve doğu kısımlarında engebeli arazi ve azalan tarımsal nüfus yüzünden fındıkta sürdürülebilirlik sorunu baş gösteriyor.

Fındık tarımında sürdürülebilirlik için eski bahçelerin yenilenmesi ve bahçelerin toplulaştırılması şart. Bu bakımdan hem üretimi devam ettirecek hem de vatandaşın mülkünün kendi uhdesinde kalacağı bir modelin hayata geçirilebileceğini belirten İFMİB Başkanı Muzaffer Taviloğlu, “Devlet aracı olacak. Toplulaştırıp kiralayacak. Verim başına vs. neyse tarla sahibine bir kira ödenecek. Sadece bu işi yapacak şirketler bile ortaya çıkabilir” dedi.