Borsa çılgınlıklarının peşinden koşan aptallara uyarılar

Bu satırları, kurucusu ve editörü olduğu humbledollar.com internet sitesindeki ‘Elveda Arkadaşlar’ başlıklı son yazısında kaleme alan Jonathan Clements geçtiğimiz hafta sonu 62 yaşında vefat etti. 

Clements, biz ekonomi ve finans gazetecileri, yazarları için örnek alınabilecek bir isimdi.

Bir yıldır kötü bir kanser türüyle mücadele eden Clements uzun yıllar The Wall Street Journal’da finans köşe yazarı olarak görev yaptı ve ‘Getting Going’ adlı köşesinde binden fazla yazısı yayınlandı.

Clements’i diğer köşe yazarlarından ayıran en temel özellik, tavsiyelerini sadece rakamlar üzerinden değil insanların psikolojik yanılgıları, davranışları ve duyguları üzerinden de temellendirmesiydi.

Hem yazılarında hem de kitaplarında, yatırımcıların korku, açgözlülük, kısa vadeli düşünme gibi duygulara kapıldığını bunun da getirilerden daha belirleyici faktörler olduğunu vurguladı.

Basit bir dil kullanması ve finans gibi teknik olarak anlaşılması zor bir alanı hikâyeleştirmesi okurların her zaman ilgisini çekti. Finansal özgürlük ve parayla doğru ilişki kurmak kavramlarını hep gündemde tuttu, büyük yatırım bankalarının ve fonlarının yönlendirmelerine de mesafeli durdu. Böylece geniş kitlelere ulaşabilen Clements’i okurlarına en çok sevdiren özelliği ise sadece ‘borsa tüyoları vermek’ veya ‘ekonomi analizi yapmak’ yerine parayı mutluluk, yaşam kalitesi, aile ve kişisel hedeflerle ilişkilendirmesiydi.

“Borsa çılgınlıklarının peşinde koşmak, aptalların en sevdiği oyundur” diyen Clements’in burada aptallığı kişisel bir hakaret değil, yatırımcıların irrasyonel davranışlarını betimleyen bir “etiket” olarak kullandığını da belirtmeliyim. Clements, 2000’li yılların başında dot.com balonundan önce okurlarını “Çılgınlığın peşinde sürüklenen sürü psikolojisine kapılmayın” diye de uyarmış, hızlı kâr peşinde koşan yatırımcıların aslında kendi zararlarına çalıştığını vurgulamıştır.

Genç, yaşlı, erkek kadın, çalışan emekli vs. Etrafımızdakilerin çoğu borsadan bir tüyo kapmanın ve kolay yoldan zengin olmanın peşinde. Oysa oradan buradan alınan yatırım tavsiyelerinin hisse önerilerinin sonunda hüsran seline katılan binlerce yatırımcıdan biri olma ihtimaliniz hayli yüksek. Bu yüzden Clements’in tavsiyelerini dikkate almakta fayda var.

İşte Clements’in ‘borsa çılgınlıklarının peşinden koşan aptallara’ uyarıları:

HÜSRANA UĞRAMAMAK İÇİN BU UYARILARA DİKKAT

1- Yatırım yapmak zekâ testi değil, sabır testidir.

2- Yatırımcıların en büyük aptallığı, geçmiş getirilerin geleceği garanti edeceğini sanmaktır.

3- Piyasa çılgınlıklarının peşinde koşmak, aptalların en sevdiği oyundur.

4- Kendini dahi sanan yatırımcılar, aslında sürünün en önünde koşan aptallardır.

5- Kısa vadeli al-sat yapanların çoğu kumarbaz olduklarını inkâr ederler.

6- En pahalı yatırım hataları, en aptalca insan davranışlarını ürünüdür. Açgözlülük, korku ve sabırsızlık.

7- Borsada aptallık bulaşıcıdır. Birkaç kişi kazanınca herkes peşinden koşar.

8- Zeki yatırımcı piyasa çılgınlıklarından uzak durur.

9- Daha fazla para istemek doğaldır. Ama daha çok mutluluk için genellikle daha az şeye ihtiyaç vardır.

10- Borsa, sabırsız insanlardan parayı alıp sabırlı olanlara verir.

11- Bir yatırım stratejisi sizi geceleri uyutmuyorsa doğru değildir.

12- Para, özgürlük satın alabilir. Ama doğru kullanıldığında.

13- Herkes piyasayı yenmeye çalışır. Ama asıl mesele, kendi hatalarınızı yenebilmektir.

14- Basit stratejiler çoğu zaman karmaşık olanlardan daha etkilidir.